Błogosławieństwo Abrahama (Ga 3,10-14)

Tekst grecki i polski

10 ὅσοι γὰρ   10 Natomiast na tych wszystkich, 
ἐξ ἔργων νόμου εἰσὶν   którzy na uczynkach Prawa polegają, 
ὑπὸ κατάραν εἰσίν  ciąży przekleństwo. 
γέγραπται γὰρ   Napisane jest bowiem: 
ὅτι ἐπικατάρατος πᾶς  Przeklęty każdy, 
ὃς οὐκ ἐμμένει  kto nie wypełnia wytrwale 
πᾶσιν τοῖς γεγραμμένοις  wszystkiego, 
ἐν τῷ βιβλίῳ τοῦ νόμου  co Księga Prawa 
τοῦ ποιῆσαι αὐτά  nakazuje wykonać. 
11 ὅτι δὲ ἐν νόμῳ  11 A że w Prawie  
οὐδεὶς δικαιοῦται  nikt nie osiąga usprawiedliwienia 
παρὰ τῷ θεῷ  przed Bogiem, 
δῆλον  wynika stąd, 
ὅτι ὁ δίκαιος  że sprawiedliwy 
ἐκ πίστεως ζήσεται  żyć będzie dzięki wierze. 
12 ὁ δὲ νόμος  12 Prawo zaś 
οὐκ ἔστιν ἐκ πίστεως  nie uwzględnia wiary, 
ἀλλ’ ὁ ποιήσας αὐτὰ  lecz [mówi]: Kto wypełnia przepisy, 
ζήσεται ἐν αὐτοῖς  dzięki nim żyć będzie. 
13 Χριστὸς ἡμᾶς ἐξηγόρασεν  13 Chrystus nas wykupił 
ἐκ τῆς κατάρας τοῦ νόμου  z tego przekleństwa Prawa 
γενόμενος ὑπὲρ ἡμῶν κατάρα  – stawszy się za nas przekleństwem, 
ὅτι γέγραπται  bo napisane jest: 
ἐπικατάρατος πᾶς  Przeklęty każdy, 
ὁ κρεμάμενος ἐπὶ ξύλου  którego powieszono na drzewie – 
14 ἵνα εἰς τὰ ἔθνη  14 aby udziałem pogan 
ἡ εὐλογία τοῦ Ἀβραὰμ  błogosławieństwo Abrahama 
γένηται ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ  stało się w Chrystusie Jezusie 
ἵνα τὴν ἐπαγγελίαν  i abyśmy obiecanego 
τοῦ πνεύματος λάβωμεν  Ducha otrzymali 
διὰ τῆς πίστεως  przez wiarę. 

 

Najważniejsze słowa greckie

  • κατάρα [katara] – „przekleństwo”, „klątwa”. Ten rzeczownik jest połączeniem dwóch słów. Pierwszym jest przyimek κατά [kata], który oprócz najbardziej podstawowego znaczenia „w dół” na określenie miejsca albo kierunku, może określać też wrogi stosunek do kogoś lub przeciwstawienie się komuś. Drugim słowem jest rzeczownik ἀρά [ara], który ma dwa znaczenia: pierwszym jest „modlitwa”, a drugim…„przekleństwo”, „klątwa” (jeden raz pojawia się w NT: Rz 3,14). Rzeczownik κατάρα pojawia się zaledwie sześć razy w Nowym Testamencie: trzykrotnie we omawianym fragmencie (Ga 3,10; dwukrotnie Ga 3,13), a ponadto w Hbr 6,8; Jk 3,10 i 2P 2,14. Do tej samej rodziny należy czasownik καταράομαι [kataraomai] („przeklinać”, „złorzeczyć” – Mt 5,44; 25,41; Mk 11,21; Łk 6,28; Rz 12,14; Jk 3,9) i przymiotnik ἐπικατάρατος [epikataratos] („przeklęty” – J 7,49; Ga 3,10.13)
  • βιβλίον [biblion] – „księga”. Ten rzeczownik rodzaju nijakiego w świecie współczesnym jest istotny przede wszystkim dlatego, że jego liczba mnoga powstaje poprzez zamianę końcówki -ον na , dając doskonale znane nam określenie βιβλία [biblia]: Biblia, a więc „księgi”. Sam termin βιβλίον jest zdrobnieniem od βύβλος [byblos] i βίβλος [biblos] (dwie formy tego samego rzeczownika, samo zdrobnienie w języku greckim też czasami ma postać βυβλίον [byblion]). Βύβλος to przede wszystkim określenie papirusu (rośliny), a ze względu na najważniejsze zastosowanie tej rośliny zaczął być stosowany jako określenie papirusu (materiału pisarskiego). Z czasem to określenie zaczęło byś stosowane ogólnie w odniesieniu do zwoju, dokumentu i wreszcie księgi – nie tylko jako „dużej książki” ale też części dzieła literackiego.
  • εὐλογία [eulogia] – „błogosławieństwo”. Kolejny rzeczownik, który łączy w sobie dwa wyrazy. Pierwszym jest przysłówek εὖ [eu] – „dobrze”, „szczęśliwie”. Drugim jest słynny rzeczownik λόγος [logos] – tutaj niech wystarczy jego najważniejsze znaczenie: „słowo”. Otrzymujemy zatem „dobre słowo” i niejednokrotnie w grece klasycznej dosłownie to znaczyło: „biegłość języka” ale też „wiarygodność”. Drugie znaczenie to „pochwała”, albo też „dobra sława”, które mogły odnosić się również do Boga albo bóstwa (w tym znaczeniu Biblia mógi o „błogosławieniu Boga”, a więc wychwalaniu Go, a nie życzeniu Mu dobra). Wreszcie trzecie znaczenie oznacza „błogosławieństwo”: zarówno w znaczeniu czynności błogosławienia kogoś (=życzenia mu dobra), jak i (mniej lub bardziej konkretnego) owocu tejże czynności – tak jak w tekście powyżej.

 

Biblię Biblią wyjaśniać

  • Pwt 27,26: „Przeklęty, kto nie trzyma się nakazów tego Prawa i nie wypełnia ich. A cały lud powie: Amen”.
  • Ha 2,2-4: „Zapisz widzenie, na tablicach wyryj, by można było łatwo je odczytać. Jest to widzenie na czas oznaczony, lecz wypełnienie jego niechybnie nastąpi; a jeśli się opóźnia, ty go oczekuj, bo w krótkim czasie przyjdzie niezawodnie. Oto zginie ten, co jest ducha nieprawego, a sprawiedliwy żyć będzie dzięki swej wierności”.
  • Kpł 18,5: „Będziecie przestrzegać moich ustaw i moich wyroków. Człowiek, który je wypełnia, żyje dzięki nim. Ja jestem Pan!”.
  • Pwt 21,22-23: „Jeśli ktoś popełni zbrodnię podlegającą karze śmierci, zostanie stracony i powiesisz go na drzewie – trup nie będzie wisiał na drzewie przez noc, lecz tegoż dnia musisz go pogrzebać. Bo wiszący jest przeklęty przez Boga. Nie zanieczyścisz swej ziemi, którą Pan, Bóg twój, daje ci w posiadanie”.

 

Ojcowie Kościoła

  • „…Apostoł zaprzecza dalej temu, by człowiek miał się usprawiedliwić czynami Prawa, bo twierdzi, że z wiary pochodzi usprawiedliwienie. Ale tylko z wiary w tego Boga, od którego pochodzi i Prawo. (…) Prawo miało być obalone, odkąd rozległ się na pustyni głos Jana: «Przygotujcie drogę Panu», niech rowy będą zasypane, a pagórki i góry obniżone, kręte i strome ścieżki wyprowadzone na nizinne pola, to jest, by trudności Prawa przeszły w ewangeliczne łatwości (…), by człowiek dostępował już usprawiedliwienia na mocy wolnej wiary, a nie na mocy służby Prawu, bo «sprawiedliwy żyje z wiary».
    (…) W Prawie tkwi przekleństwo, natomiast w wierze błogosławieństwo (…): «Oto kładę dziś przed wami błogosławieństwo i przekleństwo». Istnieje wprawdzie różnica między Prawem a wiarą, ale nie muszą mieć dwóch twóców, bo obydwoje: Prawo i wiara, są ustanowione przez jednego Twórcę. A dlaczego Chrystus stał się za nas przekleństwem, to jasno wynika z nauki samego Apostoła: aby nam przez to wysłużyć błogosławieństwo, co jest zgodne z wiarą w Stworzyciela” (Tertulian, Przeciw Marcjonowi V 3.8-9).

 

Biblia w sztuce

Lucas Cranach Starszy, Alegoria Prawa i łaski (po 1529), Germanisches Nationalmuseum in Nürnberg, public domain