Zdjęcia Bazyliki Grobu Pańskiego

Bazylika Grobu Pańskiego wznosi się w miejscu, gdzie, według tradycji, został ukrzyżowany i pogrzebany Jezus. Na początku I w. znajdował się tu opuszczony kamieniołom. Robotnicy, pozyskując kamień, pozostawili część skały, która była gorszej jakości. Na tym miejscu, nazwanym w Ewangelii św. Jana „Miejscem Czaszki”, został ukrzyżowany Jezus. Dane archeologiczne wydają się potwierdzać informacje, które znajdujemy w Ewangeliach.

Jezus został ukrzyżowany poza miastem i faktycznie kamieniołom znajdował się poza ówczesnymi murami miasta. W pobliżu znajdował się też grób, w którym został złożony Jezus (J 19, 41-42). Problemem pozostaje ogród, wspomniany w Ewangelii Janowej. Być może w tym kamieniołomie, opuszczonym i nieużywanym od dłuższego czasu, pojawiła się roślinność i krzewy, która Jan określił jako „ogród” (J 19,41). Ważnym argumentem, wskazującym na autentyczność miejsca, jest fakt, że wspólnota uczniów po śmierci Jezusa celebrowała tam liturgię. Gdy wzniesiono nowy mur w latach 41-43, na Golgocie nie wybudowano żadnego budynku, choć teren znajdował się wewnątrz murów miasta, gdzie każdy metr terenu był niezwykle cenny. To może świadczyć o tym, że to miejsce było otaczane szczególną czcią. Dopiero klęska powstania żydowskiego i decyzje cesarza Adriana spowodowały, że zostało tu wybudowane sanktuarium ku czci Afrodyty.

Gdy na początku IV w. chrześcijaństwo stało się religią oficjalną i cesarz Konstantyn chciał wybudować świątynię upamiętniającą zmartwychwstanie Jezusa, rozpoczęto poszukiwania Golgoty. Wspólnota chrześcijan jerozolimskich wskazała jednoznacznie na świątynię Afrodyty jako miejsce, pod którym miał znajdować się grób Jezusa i skała ukrzyżowania. Musiała to uczynić w sposób przekonywujący, skoro Konstantyn zdecydował się na zburzenie świątyni Afrodyty i budowanie dokładnie w tym miejscu, choć w pobliżu znajdowała się wolna przestrzeń i można było budować tam bazylikę bez konieczności burzenia budynku już istniejącego i ponoszenia dodatkowych kosztów. Większość prac, nad którymi czuwał Konstantym i jego matka, Helena, zostały zakończone około roku 335. Świątynia uległa zniszczeniu w 614 roku, podczas najazdu perskiego i potem została na nowo doszczętnie zniszczona w 1009 roku przez kalifa Hakima. Odbudowana z wielkim trudem, została na nowo zniszczona przez pożar w 1808 roku oraz przez trzęsienie ziemi w 1927. Dopiero w 1959 roku trzy główne wspólnoty religijne, opiekujące się świątynią, podpisały dokument pozwalający na dokonanie niezbędnych remontów.

Historia bazyliki, jej zniszczeń i prób odnowienia pozostawiła ślad w jej architekturze, która jest mocno eklektyczna, zawiera ocalałe elementy różnych stylów i epok. Budynek, który dziś możemy oglądać, zachowuje kształt nadany mu przez budowniczych cesarza Konstantyna Monomarcha oraz krzyżowców.



Aby zobaczyć plan bazyliki, kliknij tutaj

1. Widok na Bazylikę z Kościoła Chrystusa Odkupiciela, zbudowanego w 1898 roku przez Kościół Luterański. Pod większą kopułą znajduje się grób Chrystusa. Na lewo wieża bazyliki, zbudowana ok. 1170 roku przez krzyżowców.

2. Jedno z wejść na teren dziedzińca bazyliki. Bazylika znajduje się praktycznie ukryta pomiędzy dwoma meczetami i licznymi, przylegającymi do niej budynkami.

3. Dziedziniec znajduje się nad cysterną podziemną. Ten niewielki teren był prawdopodobnie częścią świątyni dedykowanej Wenus, która została zbudowana przez cesarza Hadriana w II w. na miejscu ukrzyżowania Chrystusa. Drzwi widoczne po prawej stronie prowadzą do monasterów: koptyjskiego, armeńskiego i prawosławnego.

4. Kaplica Franków została zbudowana przez krzyżowców, aby stworzyć uroczyste wejście na Kalwarię, która znajduje się powyżej poziomu dziedzińca i bazyliki. Została zamknięta po upadku Jerozolimy w 1187.

5. Wejście główne do bazyliki zostało w połowie zamknięte murem po upadku Jerozolimy. W ten sposób muzułmanie chcieli kontrolować napływ pielgrzymów do świątyni. W rękach dwóch rodzin muzułmańskich znajdują się też klucze do bazyliki. Ponad drzwiami znajdowały się dwa panele drewniane przedstawiające sceny biblijne i motywy ozdobne, które po trzęsieniu ziemi w 1927 zostały przeniesione do Rockefeller Museum.



5. Skała Namaszczenia jest widoczna natychmiast po przekroczeniu drzwi Bazyliki. Kamienna płyta, którą dziś możemy oglądać, została położona w 1810. Sama tradycja czczenia miejsca namaszczenia, związana z opisem znajdującym się w J 19,38-40, pojawiła się po raz pierwszy w średniowieczu.

6. Kaplica Adama znajduje się pod Kalwarią, w bezpośrednim sąsiedztwie skały, na której został ukrzyżowany Chrystus. Starożytna legenda mówi, że krzyż Jezusa był osadzony dokładnie nad grobem Adama i w momencie śmierci krew Jezusa spłynęła obficie na czaszkę prarodzica, oczyszczając w ten sposób cały rodzaj ludzki z jego grzechów.

7. W kaplicy, skonstruowanej w średniowieczu, znajduje się niewielkie okno, które pozwala widzieć Skałę Ukrzyżowania, czyli Golgotę. Miejsce to znajdowało się w starożytnym kamieniołomie. Skała, na której znajdował się krzyż Jezusa, została pozostawiona przez kamieniarzy, ponieważ była pełna pęknięć i szczelin i nie można tam było pozyskać kamień dobrej jakości. Ten opuszczony występek skalny miał kształt czaszki i stąd pochodzi nazwa aramejska Gulgalta i łacińska Calvaria.

8. Według średniowiecznej legendy w tym miejscu przebywał Jezus, oczekując wraz z dwoma łotrami na ukrzyżowanie. Dziś ta część bazyliki jest określane tradycyjnie jako „Więzienie Chrystusa”.

9. Przy wejściu do bazyliki, po prawej stronie, znajdują się schody, które prowadzą na Kalwarię, do Kaplicy Ukrzyżowania oraz miejsca, gdzie stał krzyż Chrystusa. Miejsce ukrzyżowania jest opisywane w Ewangeliach jako skaliste wzniesienie, w niewielkiej odległości od drogi prowadzącej do miasta. Dzisiejsza Golgota zachowuje te cechy topograficzne.

10. Kaplica Ukrzyżowania jest podzielona na dwie części: łacińską i prawosławną. W części prawosławnej, zwanej Kaplicą Agonii i Śmierci Jezusa, możemy podziwiać scenę ukrzyżowania, z elementami wykonanymi ze srebra.

11. Pod ołtarzem, skonstruowanym na skale Golgoty, znajduje się dysk wykonany ze srebra, który wskazuje dokładnie miejsce osadzenia krzyża. Wkładając rękę do otworu, można dotknąć skały Ukrzyżowania.

12. Niewielka kaplica, należąca do wyznania koptyjskiego. Po jej zwiedzeniu można zejść do podziemi, aby zobaczyć wielką cysternę.

13. W tej starożytnej cysternie, wykutej w skale, znajdowała się woda na potrzeby świątyni. Schodząc na jej dno, można podziwiać cudowną akustykę miejsca.

14. Grupa budynków w dość opłakanym stanie stanowi rodzaj klasztoru mnichów etiopskich. Znajdują się one na terenie dawnego wirydarza, zbudowanego przez krzyżowców ponad kryptą św. Heleny.

15. Niewielka kapliczka przylegająca do Grobu Pańskiego należy do kościoła koptyjskiego. Bogato zdobione wnętrze przedstawia motywy związane z pasją Chrystusa. Pod ołtarzem znajduje się kamień, który turyści dotykają z nabożeństwem. Blok granitu, na którym miało spoczywać ciało Chrystusa, nie może być jednak autentyczny. W czasach najazdu muzułmanów w XI w. grób Chrystusa został metodycznie zniszczony i to, co dziś oglądamy, to późniejsze rekonstrukcje. Wydaje się jednak dosyć pewny fakt, że to właśnie w tym miejscu znajdował się grób Jezusa.

16. Wejście do Grobu Pańskiego, który znajduje się w gestii trzech wyznań. Został on wybudowany po pożarze w 1808 roku, zastępując całą serię różnych monumentów grobowych, które zostały tu skonstruowane po zniszczeniu świątyni przez muzułmanów w 1009 roku. Składa się on z dwóch pomieszczeń: niewielkiego przedsionka (zwanego Kaplicą Anioła) i jeszcze mniejszego grobowca, w którym znajduje się rodzaj katafalku. Kamienna płyta odwzorowywuje surowość grobu, w którym Józef z Arymatei złożył ciało Jezusa. Skała, w której był on rzeczywiście wykuty, znajduje się pod grobowcem.

17. Kopuła, która znajduje się nad grobem Chrystusa, wieńczy rodzaj rotondy, budynku na planie okręgu, wewnątrz którego znajdował się sam grób. Pierwotnie budynek ten był większy, posiadał rodzaj otwartego korytarza, który biegł dookoła tej struktury. Zewnętrzne mury są starożytne, natomiast kolumny widoczne wewnątrz zostały tu umieszczone w XI w.

18. Krypta św. Heleny to miejsce, gdzie według tradycji został odnaleziony krzyż Chrystusa. Schodząc po schodach do krypty można zauważyć tysiące krzyży, które zostały wyryte czy wykute na ścianach. Dawniej w tym miejscu znajdowała się cysterna. Obserwując ściany można zauważyć fragmenty murów z czasów pierwszej bazyliki, czyli z IV wieku.

19. W tym miejscu został odnaleziony przez cesarzową Helenę krzyż Chrystusa. Trudno jednoznacznie udowodnić prawdziwość tej tradycji, która, choć antyczna, pojawiła się dopiero 16 lat po ukończeniu budowy.

20. Ołtarz dedykowany Marii Magdalenie, która jako pierwsza spotkała Zmartwychwstałego. Znajduje się on w pobliżu Kaplicy Najświętszego Sakramentu. Płaskorzeźba została wykonana przez franciszkanina Andrea Martini.

21. Fragment skały, na której stał krzyż Chrystusa, chroniony przez szklaną konstrukcję. Proces erozji powoduje nieustanne odpadanie niewielkich fragmentów, które są pieczołowicie zbierane. Zwracając się z prośba do franciszkanów można otrzymać relikwiarz z fragmentem tej skały (ewentualnie z fragmentami skał pochodzących z innych miejsc świętych).

22. Ikonostas w części bazyliki powierzonej prawosławnym, która znajduje się naprzeciw Grobu Pańskiego. Tak zwany Katholikon powstał na miejscu kościoła krzyżowców. Część murów pochodzi z czasu wypraw krzyżowych, ale większość dekoracji jest współczesna. Według tradycji prawosławnej właśnie tu znajduje się centrum świata.

23. Kopuła nad Katholikonem

24. Kaplica Najświętszego Sakramentu zwana jest też Kaplicą Objawienia. Jej nazwa jest związana z tradycją, która mówi o spotkaniu Zmartwychwstałego ze swoją Matką (Ewangelie nie wspominają o tym wydarzeniu). Na ścianie znajduje się płaskorzeźba wspominanego już Martiniego, która przedstawia tę scenę. Kaplica wraz z zakrystią i przylegającym do niej konwentem należy do franciszkanów.

25. Po pożarze w 1808 roku, który naruszył także stabilność budynku, zaszła konieczność remontu niektórych elementów architektonicznych. Pozwoliło to na odkrycie wielu interesujących szczegółów historycznych (na przykład niektóre kolumny użyte podczas budowy przez krzyżowców pochodziły z innych, rzymskich budowli).

26. Grobowiec Jezusa jest wykonany z kolorowego marmuru, któremu nieustannie płonące świece nadały ciemny kolor. Budynek ma 5,9 metra wysokości i znajduje się w opłakanym stanie. Należy do trzech różnych wyznań i ten czynnik dodatkowo komplikuje wspólne projektowanie niezbędnych prac.

27. W bezpośrednim sąsiedztwie Skały Namaszczenia znajdują się kolorowe mozaiki, ukazujące momenty Pasji: ukrzyżowanie, namaszczenie i złożenie w grobie.

28. Ten niewielki monument, znajdujący się przy wejściu po lewej stronie, upamiętnia odwagę niektórych kobiet, które do końca uczestniczyły w męce Chrystusa na krzyżu. Kamień znajdujący się w posadzce ma ukazywać dokładnie miejsce, z którego trzy Marie obserwowały Golgotę.

29. Mozaika ukazująca namaszczenie ciała Jezusa.

ks. Marcin Zieliński