Tekst grecki i polski
| 18 ἡ χάρις | 18 Łaska |
| τοῦ κυρίου ἡμῶν | Pana naszego, |
| Ἰησοῦ Χριστοῦ | Jezusa Chrystusa, |
| μετὰ τοῦ | niech będzie z |
| πνεύματος ὑμῶν | duchem waszym, |
| ἀδελφοί | bracia! |
| ἀμήν | Amen. |
Najważniejsze słowa greckie
- Prawie wszystko już było:
- Oprócz tego zostały dwa rodzajniki określone:
- ἡ [hē] – mianownik liczby pojedynczej rodzaju żeńskiego,
- τοῦ [tu] – dopełniacz liczby pojedynczej rodzaju męskiego i nijakiego;
- jeden przyimek:
- μετά [meta] – „z”, „razem z”, „wśród”;
- i dwa zaimki osobowe w dopełniaczu liczby mnogiej, pełniące funkcję zaimków dzierżawczych:
- ἡμῶν [hēmōn] – „nas” / „nasz”,
- ὑμῶν [hymōn] – „was” / „wasz”.
- Na sam koniec spotkania z Listem do Galatów zostało ostatnie słowo:
- ἀμήν [amēn] – „amen”, które oczywiście wcale nie jest greckie tylko hebrajskie. Hebrajski rdzeń ʾmn wyraża ideę bycia trwałym, pewnym, bezpiecznym, godnym zaufania, bardzo często opisuje zatem rzeczywistość wiary. Od niego pochodzi hebrajskie ʾamen, które służy do akceptowania, przyjęcia jakiejś wiadomości, „podpisania się” pod czymś: przekleństwem (Lb 5,22; Pwt 27,15-26; Ne 5,13), decyzją (1Krl 1,36; Jr 11,5), uwielbieniem Boga (1Krn 16,36; Ne 8,6; Ps 41,14; 72,19; 89,53; 106,48) lub życzeniem (Jr 28,6). Szczególnym, bardzo wymownym jego użyciem jest określenie „Bóg amen”, którego dwukrotnie używa prorok Izajasz (Iz 65,16). W Nowym Testamencie rozpropagował je przede wszystkim Pan Jezus – „zaprawdę”, które słyszymy przed wieloma Jego wypowiedziami to właśnie greckie (a właściwie aramejskie) ἀμήν (w Ewangelii św. Jana jest „zaprawdę, zaprawdę” – podwójne ἀμήν). W listach Nowego Testamentu i Apokalipsie słowo to jest używane najczęściej w sposób zbliżony do zwyczaju znanego ze Starego Testamentu jako potwierdzenie i wzmocnienie uwielbienia Boga (Rz 1,25; 9,5; 11,36; 16,27; 1Kor 14,16; Ga 1,5; Ef 3,21; Flp 4,20; 1Tm 1,17; 6,16; 2Tm 4,18; Hbr 13,21; 1P 4,11; 5,11; 2P 3,18; Jud 25; Ap 1,6; 5,14; 7,12; 19,4) albo modlitewnych życzeń (Rz 15,33; Ga 6,18; Ap 22,20). Jego użycie to przede wszystkim odwołanie do wierności i prawdomówności Boga, który nie zapomina o swoich obietnicach (2Kor 1,20) i je niezawodnie wypełnia (Ap 1,7). Podobnie jak Izajasz pisał o „Bogu amen”, tak również a Apokalipsie Jezus Chrystus – widzialny znak Bożej wierności i wypełnienie wszystkich obietnic Starego Testamentu – nazwany jest imieniem „Amen” (Ap 3,14).
Biblię Biblią wyjaśniać
- 2Kor 13,11-13: „Zresztą, bracia, radujcie się, dążcie do doskonałości, pokrzepiajcie się na duchu, bądźcie jednomyślni, pokój zachowujcie, a Bóg miłości i pokoju będzie z wami. Pozdrówcie się nawzajem świętym pocałunkiem! Pozdrawiają was wszyscy święci. Łaska Pana Jezusa Chrystusa, miłość Boga i dar jedności w Duchu Świętym niech będą z wami wszystkimi!”
- Ga 1,3-5: „Łaska wam i pokój od Boga, Ojca naszego, i Pana Jezusa Chrystusa, który wydał samego siebie za nasze grzechy, aby wyrwać nas z obecnego złego świata, zgodnie z wolą Boga i Ojca naszego. Jemu to chwała na wieki wieków! Amen”.
- Ap 22,18-21: „Ja oświadczam każdemu, kto słucha słów proroctwa tej księgi: Jeśliby ktoś do nich cokolwiek dołożył, Bóg mu dołoży plag zapisanych w tej księdze. A jeśliby ktoś odjął coś ze słów księgi tego proroctwa, to Bóg odejmie mu udział w drzewie życia i w Mieście Świętym – które są opisane w tej księdze. Mówi Ten, który o tym zaświadcza: Zaiste, przyjdę niebawem. Amen. Przyjdź, Panie Jezu! Łaska Pana Jezusa ze wszystkimi!”
Ojcowie Kościoła
- „Ostatnim wyrazem przypieczętował wszystko, co wcześniej powiedział (…).Zwraca się do nich jako do braci, prosząc Boga, aby nie zapomnieli [jego pouczenia], a nas w dwójnasób zabezpiecza, pozostawiając nam modlitwę i naukę. Jedna i druga, niczym podwójnym murem nas otaczają. Nauka, przypominając nam jak wielkie dobra otrzymaliśmy, nie pozwala odejść od dogmatów Kościoła, natomiast modlitwa, którą prosimy o łaskę, przypomina o trwaniu w dogmatach, jednocześnie nie pozwalając, aby Duch je opuścił. A jeśli Duch przebywa w dogmatach, wówczas kłamstwa fałszywych nauk zamieniają się w pył, w Chrystusie Jezusie, Panu naszym, któremu chwała i panowanie z Ojcem i Duchem Świętym, teraz i zawsze i na wieki wieków. Amen” (św. Jan Chryzostom, Komentarz do Listu św. Pawła do Galatów 6,18).
Biblia w sztuce
