Tekst grecki i polski

Najważniejsze słowa greckie

• ἀλλήλων [allēlōn] – „jeden drugiego”. Zaimek dość ciekawy z punktu widzenia języka polskiego, gdyż jako zaimek wzajemny (albo wzajemności) nie ma swojego prostego odpowiednika. W Nowym Testamencie występuje sto razy, oczywiście jedynie w liczbie mnogiej i tylko w przypadkach zależnych (dopełniacz, celownik i biernik). Dlatego też jego forma podstawowa ἀλλήλων nie jest mianownikiem liczby pojedynczej (ten nie istnieje), ale dopełniaczem liczby mnogiej. Pod względem etymologii pochodzi od przymiotnik ἄλλος [allos] („inny”) w liczbie mnogiej (dopełniacz ma formę ἀλλῶν [allōn]), który uległ reduplikacji (albo inaczej podwojeniu) – oczywiście nie w całości. Jako przykład jego zastosowania w praktyce może posłużyć pierwsze wystąpienie na kartach Nowego Testamentu – pojawia się dwukrotnie w Mt 24,10: „będą wzajemnie się wydawać i jedni drugich nienawidzić”, gdzie widać wyraźnie jego odmienność od zaimka zwrotnego „się”. W Liście do Galatów pojawia się siedmiokrotnie: Ga 5,13.15.17.26; 6,2, w tym dwukrotnie w wersetach 15 i 26.
• βάρος [baros] – „ciężar”. W Nowym Testamencie pojawia się jedynie w znaczeniach metaforycznych, które można pogrupować w trzech kategoriach. Pierwsza z nich to „ciężar” rozumiany jako pewien trud, coś co przygniata człowieka – takie znaczenie można znaleźć w Ga 6,2 ale również w Mt 20,12 (trud pracy); Dz 15,28 i Ap 2,24 (zobowiązanie, nakaz). Inne rozumienie tego słowa to „ciężar” jako powaga, autorytet albo znaczenie czegoś – słowa świętego Pawła z 1Tes 2,7 o „byciu ciężarem” można interpretować bądź jako „być na utrzymaniu adresatów”, bądź „być autorytetem, zwiększyć swój prestiż, znaczenie”. Trzecia wreszcie możliwość to „ciężar” rozumiany jako obfitość czegoś – „bezmiar chwały” z 2Kor 4,17 można dosłownie przetłumaczyć jako „ciężar chwały”. Do tej samej rodziny należy również kilka innych wyrazów spotykanych na kartach Nowego Testamentu, z których wiele ma podobne odcienie znaczeniowe. Czasownik βαρέω [bareō] „ciążyć, być obciążonym” występuje w Mt 26,43; Łk 9,32; 21,34; 2Kor 1,8; 5,4; 1Tm 5,16; przysłówek βαρέως [bareōs] „ciężko” w Mt 13,15 i Dz 28,27 (w obu przypadkach cytat z Iz 6,10); przymiotnik βαρύτιμος [barytimos] występujący tylko w Mt 26,7 określa rzecz (tu osobę) o ciężkiej wartości (a więc drogą) i wreszcie przymiotnik βαρύς [barys] („ciężki”) występuje w Mt 23,4.23; Dz 20,29; 25,7; 2Kor 10,10 i 1J 5,3. Na koniec, aby przekonać się o wpływie języka greckiego na życie codzienne, wystarczy spojrzeć na barometr, który mierzy nic innego jak ciężar powietrza w danym miejscu, który zwykliśmy nazywać ciśnieniem atmosferycznym.
• βαστάζω [bastazō] – „nieść” ale też „dźwigać” czy nawet „znosić”. Jak to często w grece biblijnej bywa wszystko zależy od kontekstu. Czasami nie trzeba nieść wystarczy „podnieść”, jak na przykład kamienie (J 10,31), albo „wziąć”, jak pieniądze z trzosa (J 12,6). Natomiast nieść można bardzo różne rzeczy (i osoby): sandały (Mt 3,11), dzban wody (Mk 14,13; Łk 22,10), nosze pogrzebowe (Łk 7,14, „mary”), trzos, torbę i sandały (Łk 10,4), krzyż (J 19,17), zwłoki Jezusa (J 20,15), sparaliżowanego człowieka (Dz 3,2), apokaliptyczną Niewiastę (Ap 17,7) a nawet świętego Pawła (Dz 21,35). Dźwigać można również ciężary nieco bardziej metaforyczne: chorobę (Mt 8,17), trud pracy (Mt 20,12), ciężar wypełniania Prawa (Dz 15,10), słabości bliźniego (Rz 15,1), cierpienie (Ap 2,3) i ogólne ciężary bliźniego (Ga 6,2) i własne (Ga 6,5), czy wreszcie krzyż – tym razem bez znaczenia dosłownego (Łk 14,27). Do tego dochodzi kilka specyficznych niuansów znaczeniowych, które często są dość zbliżone do wyrażeń w języku polskim: łono noszące dziecko przed jego narodzeniem (Łk 11,27); człowiek, który nie może znieść zbyt ciężkiej prawdy (J 16,12) albo obecności złych (Ap 2,2); Paweł niosący imię Jezusa do pogan (Dz 9,15), ale też blizny na ciele (Ga 6,17); korzeń niosący (podtrzymujący) gałęzie (Rz 11,18) i skazany człowiek dźwigający swój wyrok (Ga 5,10).

Biblię Biblią wyjaśniać

• Mt 25,34-36.40: „Wtedy odezwie się Król do tych po prawej stronie: «Pójdźcie, błogosławieni u Ojca mojego, weźcie w posiadanie królestwo, przygotowane dla was od założenia świata! Bo byłem głodny, a daliście Mi jeść; byłem spragniony, a daliście Mi pić; byłem przybyszem, a przyjęliście Mnie; byłem nagi, a przyodzialiście Mnie; byłem chory, a odwiedziliście Mnie; byłem w więzieniu, a przyszliście do Mnie (…) Zaprawdę, powiadam wam: Wszystko, co uczyniliście jednemu z tych braci moich najmniejszych, Mnieście uczynili»”.
• J 13,34-35: „Przykazanie nowe daję wam, abyście się wzajemnie miłowali, tak jak Ja was umiłowałem; żebyście i wy tak się miłowali wzajemnie. Po tym wszyscy poznają, że jesteście uczniami moimi, jeśli będziecie się wzajemnie miłowali”.
• Flp 2,1-5: „Jeśli więc jest jakieś napomnienie w Chrystusie, jeśli jakaś moc przekonująca Miłości, jeśli jakieś uczestnictwo w Duchu, jeśli jakieś serdeczne współczucie – dopełnijcie mojej radości przez to, że będziecie mieli te same dążenia: tę samą miłość i wspólnego ducha, pragnąc tylko jednego, a niczego nie pragnąc dla niewłaściwego współzawodnictwa ani dla próżnej chwały, lecz w pokorze oceniając jedni drugich za wyżej stojących od siebie. Niech każdy ma na oku nie tylko swoje własne sprawy, ale też i drugich. To dążenie niech was ożywia; ono też [było] w Chrystusie Jezusie”.

Biblia w sztuce