Tekst grecki i polski

Najważniejsze słowa greckie

• παράπτωμα [paraptōma] – „upadek”. Grecki czasownik πίπτω [piptō] ma bardzo wiele zastosowań, a jego podstawowe znaczenie, „upaść” pozwala na użycie go w bardzo różnych kontekstach począwszy od bardzo dosłownych (np. Mt 7,25.27), poprzez „upaść na twarz” (by oddać pokłon – Mt 2,11; 4,9) aż po metaforyczne, na przykład: „podpaść pod wyrok” (Jk 5,12), „przestać obowiązywać” (Łk 16,17) czy wreszcie zginąć (Łk 21,24). Jeśli do czasownika dodamy przyimek παρά [para] (tutaj: „obok”) otrzymujemy czasownik złożony παραπίπτω [parapiptō] dosłownie oznaczający „upaść obok” ale też szerzej „upaść na drodze”. Oczywiście nie brakuje mu mniej oczywistych znaczeń: „zbłądzić”, „odpaść”, „być zagubionym”. W Nowym Testamencie jest on hapax legomenon pojawiającym się jedynie w Hbr 6,6, gdy mowa jest o ludziach, którzy „odpadli” od wiary w Chrystusa, kilkakrotnie pojawia się również w Biblii Greckiej w znaczeniu „zgubić” (Est 6,10), „upaść” (Mdr 6,9; 12,12) „nie być wiernym” (Ez 14,13; 15,8; 18,24; 20,27; 22,4) – dosłowne, „naturalne” znaczenie nie pojawia się w Biblii ani razu, chociaż jest znane w języku greckim. Od tego czasownika pochodzi wreszcie rzeczownik παράπτωμα, który w Nowym Testamencie pojawia się kilkanaście razy. W Ewangeliach jedynie w nakazie przebaczenia „przewinień” drugiemu człowiekowi (Mt 6,14.15; Mk 11,25), dość często w Liście do Rzymian (Rz 4,25; 5,15 – dwukrotnie; 5,16.17.18.20; 11,11.12) i w pozostałych Listach św. Pawła (2Kor 5,19; Ga 6,1; Ef 1,7; 2,1.5; Kol 2,13). Za każdym razem – podobnie jak w przypadku czasownika – przyjmuje znaczenie metaforyczne: „występek”, „grzech”, „przestępstwo”.
• καταρτίζω [katartizō] – „naprawiać”. Przymiotnik ἄρτιος [artios] oznacza „kompletny”, „doskonały”, „dojrzały” w odniesieniu do rzeczy i osób, które w pełni pasują do jakiejś sytuacji albo zadania. W Nowym Testamencie pojawia się jedynie w 2Tm 3,17, gdzie o „człowieku Bożym” mowa jest, że powinien być „doskonały”. Od tego przymiotnika i przyimka κατά [kata] pochodzi czasownik wyrażający czynność sprawiania, że ktoś lub coś stanie się ἄρτιος, albo przynajmniej „według doskonałości”, jeśli trzeba oddać znaczenie użytego przyimka. W praktyce może odnosić się albo do naprawiania czegoś co zostało uszkodzone (i przez to przestało spełniać swoją funkcję) albo przygotowywania czegoś, co jeszcze nie stało się ἄρτιος. A w praktyce? Synowie Zebedeusza ze swoim ojcem naprawiali sieci w łodzi (Mt 4,21; Mk 1,19) i na tym kończy się „materialne” zastosowanie tego czasownika (może jeszcze naczynia „gotowe” na zagładę można zaliczyć do tej grupy, chociaż to również jest użycie metaforyczne – Rz 9,22). Najczęściej określa on (docelowy) stan człowieka (Łk 6,40), w szczególności chrześcijanina (2Kor 13,11; Ga 6,1; 1P 5,10), jego wiary (1Tes 3,10), jedności z braćmi (1Kor 1,10) i zdolności do dobra (Hbr 13,21). Nieco odmienny sens ma ten czasownik gdy występuje w cytatach ze Starego Testamentu, najprościej przetłumaczyć go wtedy jako „zrobić”, „uczynić”: Mt 21,16; Hbr 10,5. Tak również w Hbr 11,3, który naśladuje styl Septuaginty.
• πειράζω [peirazō] – „próbować”. W dużym uproszczeniu zastosowanie tego czasownika można nomen omen próbować usystematyzować w trzy grupy znaczeniowe. Pierwsza z nich to próba zrobienia czegoś – nowotestamentalne przykłady to Dz 9,26; 16,7; 24,6. Druga to próbowanie, testowanie jakości kogoś: siebie samego (2Kor 13,5), drugiego człowieka (np. J 6,6; Hbr 11,17; Ap 2,2), gdzie szczególnym przykładem będą próby przeciwników Jezusa (np. Mt 16,1; Mk 10,2; Łk 11,16; J 8,6), albo nawet bezpośrednio „próbowanie” Boga (Dz 5,9; 15,10; 1Kor 10,9; Hbr 3,9). Trzecie znaczenie tego czasownika to „kusić” – to właśnie ono występuje w Ga 6,1 ale również w wielu innych miejscach Biblii: Mk 4,1.4; 1Tes 3,5; Jk 1,13-14. Z tym czasownikiem wiążą się dwa istotne rzeczowniki: πεῖρα [peira] – „próba”, „doświadczenie” oraz πειρασμός [peirasmos] – „próba”, „doświadczenie”, „pokusa”.

Biblię Biblią wyjaśniać

• Kpł 19,15-18: „Nie będziecie wydawać niesprawiedliwych wyroków. Nie będziesz stronniczy na korzyść ubogiego, ani nie będziesz miał względów dla bogatego. Sprawiedliwie będziesz sądził bliźniego. Nie będziesz szerzył oszczerstw między krewnymi, nie będziesz czyhał na życie bliźniego. Ja jestem Pan! Nie będziesz żywił w sercu nienawiści do brata. Będziesz upominał bliźniego, aby nie ponieść winy z jego powodu. Nie będziesz szukał pomsty, nie będziesz żywił urazy do synów twego ludu, ale będziesz miłował bliźniego jak siebie samego. Ja jestem Pan”.
• Mt 18,15-17: „Gdy brat twój zgrzeszy przeciw tobie, idź i upomnij go w cztery oczy. Jeśli cię usłucha, pozyskasz swego brata. Jeśli zaś nie usłucha, weź z sobą jeszcze jednego albo dwóch, żeby na słowie dwóch albo trzech świadków oparła się cała sprawa. Jeśli i tych nie usłucha, donieś Kościołowi. A jeśli nawet Kościoła nie usłucha, niech ci będzie jak poganin i celnik”.
• Jk 5,19-20: „Bracia moi, jeśliby ktokolwiek z was zszedł z drogi prawdy, a drugi go nawrócił, niech wie, że kto nawrócił grzesznika z jego błędnej drogi, wybawi duszę jego od śmierci i przesłoni liczne grzechy”.

Biblia w sztuce