• Tekst rozpoczyna się zwyczajową formułą informującą słuchacza o zmianie miejsca i czasu oraz ukazuje fakt, że nawet podczas podróży tłum gromadzi się przy Panu Jezusie, aby Go słuchać. W takim kontekście pojawia się dyskurs z faryzeuszami, którzy niewątpliwie chcieli Jezusa wystawić na próbę oraz poznać Jego opinię na temat nierozerwalności małżeństwa, jako że ówczesne interpretacje tej kwestii wśród uczonych w Prawie były rozmaite.

• Niektórzy egzegeci sugerują, że celem faryzeuszy było pochwycenie Jezusa na wypowiedzi, która miałaby być sprzeczna z literą Prawa (Tory). Być może liczyli na to, że Jezus wypowie się krytycznie na temat nieprawnego związku tetrarchy Heroda z Herodiadą, która była bratową galilejskiego władcy. W ten sposób można by oskarżyć Jezusa o ingerencję w sprawy polityczne; tym samym podzieliłby On los Jana Chrzciciela.

• Na pytanie Jezusa: „co wam przykazał Mojżesz?” pada odpowiedź, że ten pozwolił dać list rozwodowy i oddalić żonę. Faktycznie w Pwt 24,1-3 Mojżesz udzielił takich wskazań Izraelitom, lecz wynikało to, jak później wyjaśni Jezus (w. 5), z zatwardziałości ich serc (gr. sklērokardia), a więc z ich uporu i braku podporządkowania się woli Bożej.

• Wobec kwestii rozwodów w tamtych czasach opinie faryzeuszy były podzielone. Nie licząc prawodawstwa wspólnoty z Qumran, które w ogóle nie dopuszczało rozwodów, ówczesny judaizm zasadniczo zezwalał na „oddalenie” żony przez męża. Spór jednak dotyczył pytania: kiedy i w jakiej sytuacji? W Jerozolimie funkcjonowały wówczas dwie ważne szkoły rabinackie, nazwane od ich założycieli: szkołą Hillela i Szammaja. Pierwszy uważał, że żonę można oddalić z obojętnie jakiego powodu, np. wyglądu, nieumiejętności przyrządzenia posiłku, itp. Szammaj natomiast dopuszczał rozwód jedynie w wypadku zdrady małżeńskiej. Dochodził do tego aspekt patriarchalny, czyli założenie, iż jedynie mężczyzna może oddalić kobietę, na co trudno było niektórym się zgodzić.

• Pan Jezus nie wnikając w spory i rozważania natury rabinackiej odwołał się bezpośrednio do zamysłu Stwórcy, powołując się przy tym na dwa teksty z Księgi Rodzaju: 1,27 i 2,24. Taki sposób argumentacji był popularny wśród faryzeuszy, a później rabinów i jest nazywany dowodzeniem skrypturystycznym. Istotne w tym miejscu jest przypomnienie naczelnej zasady: im wcześniejszy tekst, tym większą powagą się cieszył. Odwołanie się do stworzenia człowieka oraz faktu, iż takie prawo ustanowił sam Bóg, wytrącało zatem faryzeuszom z ręki jakikolwiek kontrargument.

• W całym procesie dowodzenia Jezus wykorzystał jeszcze inną – zapewne dobrze znaną faryzeuszom – regułę hermeneutyczną zwaną z języka hebrajskiego: binjan ab mi-schne ketubim (4. reguła Hillela), która oznaczała wyprowadzenie ogólnego wnioskowania na podstawie dwóch tekstów Pisma. Tak właśnie było w tym przypadku. Jezus w oparciu o Rdz 1,27 i 2,24 sformułował ogólny wniosek, że mężczyzna i kobieta są jednym ciałem, a zatem „co Bóg złączył, tego niech człowiek nie rozdziela” (por. w. 9).

• W kontekście tej konfrontacji pojawia się jeszcze jeden aspekt, ściśle związany z nierozerwalnością małżeństwa, a mianowicie cudzołóstwo. Problem ten inaczej ujęto w Mt 19,1-9, gdzie sugerowane jest nieistnienie małżeństwa w przypadku nierządu (ta kwestia jest przedmiotem polemik uczonych). W tym przypadku każda zdrada jest złamaniem świętości małżeństwa i jego jedności.

• Św. Marek (w odróżnieniu od św. Mateusza) opisuje także (w. 12) odejście żony od męża. Wynikało to z różnic kulturowych i odmienności adresatów, do których kierowane były ewangelie. Św. Mateusz pisał do chrześcijan wywodzących się z judaizmu. Ówczesne prawodawstwo żydowskie działało tylko w jedną stronę: jedynie mąż mógł wręczyć list rozwodowy żonie, nigdy odwrotnie. Natomiast św. Marek pisał swoje dzieło do chrześcijan wywodzących się także spośród pogan, znających prawodawstwo rzymskie i kulturę helleńską. Prawo w Imperium Romanum zakładało, że możliwość rozwodu przysługuje także kobiecie jako powódce.

• W nawiązaniu do nierozerwalności małżeństwa pojawia się u św. Marka temat dzieci. Być może wynikało to z logicznego związku tematycznego: małżeństwo kojarzyło się z rodziną, a zatem i z dziećmi. Starożytność tamtego okresu czasem podejmowała próbę zdefiniowania trzech najważniejszych relacji międzyludzkich: mąż – żona, rodzice – dzieci i pan – niewolnik(cy). Te tematy występują również w ewangeliach (w kwestii służby, zob. Mk 10,41-45).

• Zastanawiająca jest postawa uczniów względem przynoszonych dzieci. Czasem ich negatywną postawę względem rodziców tłumaczy się brakiem czasu lub przedłużającą się podróżą do Jerozolimy. Niektórzy chcą tu widzieć polemikę dotyczącą nie/udzielania chrztu św. dzieciom w pierwotnych wspólnotach chrześcijańskich. Sam tekst nie przekazuje takich informacji.

• Pojawia się pytanie, czy dzieci były przyprowadzane czy raczej przynoszone przez rodziców do Jezusa? W. 13 wskazuje na przynoszenie (grec. prospherein) dzieci, a w. 14 na ich przychodzenie (grec. erchesthai). Najprawdopodobniej można rozumieć to dwojako: część dzieci przynoszono (np. niemowlęta), inne zaś mogły przychodzić same, będąc pod opieką rodziców.

• Chrystus daje wymowne wskazanie, że do takich jak one (dzieci) należy królestwo Boże, o którym mówi aż trzykrotnie: dwa razy w sposób demonstratywny, używając pełnej nazwy (królestwo Boże – w. 14.15), zaś raz używając zaimka dzierżawczego (do niego – w. 15). Dzieci w ówczesnym społeczeństwie nie miały praktycznie żadnych praw ani przywilejów. Czasem traktowano je na równi z niewolnikami. Pan Jezus podkreśla godność dzieci i ukazuje novum w podejściu do tego zagadnienia. Jezus je przytulał i błogosławił, co pozwala wyciągnąć wniosek, że traktował je osobowo, widząc w nich uczestników królestwa Bożego.

• Na czym polega dzięcięctwo Boże chrześcijan, pragnących wejść do królestwa Bożego? Dziecko jest tu figurą ucznia, który powinien nieustannie wzrastać w wierze, ufności, świętości i relacji uczeń – Nauczyciel (Chrystus). Inną cechą dzieci jest ich zależność od rodzica/ów. Taką samą przynależnością powinni się charakteryzować uczniowie Chrystusa, którzy całą nadzieję pokładają w Nim. Ponadto chrześcijanie – tak jak dzieci – powinni być sobie równi, bo wszyscy należą do Boga Ojca i są Jego synami i córkami, zdążającymi do pełnej dojrzałości, czyli zbawienia.

Komentarz Ojców Kościoła

W komentarzu do analizowanej perykopy Ojcowie Kościoła i pisarze wczesnochrześcijańscy zauważają, iż Bóg mógł ofiarować Adamowi nieskończenie wiele żon, ale dał mu tylko jedną. Małżeństwo nie jest ciężarem, gdy małżonkowie stają się jednością we wszystkim, tracąc wszystko i dzieląc się wszystkim (Tertulian). Tajemnica zjednoczenia jednego mężczyzny i jednej kobiety w jednym ciele jest postrzegana przez analogię do zjednoczenia Boga i ludzkości we Wcieleniu (Orygenes). Biblijnym prototypem „jednego ciała” jest relacja Chrystusa i Kościoła (św. Augustyn). Kusiciel promuje pobłażliwy pogląd na rozwód i ponowne małżeństwo (Św. Klemens Aleksandryjski, Atenagoras). Nauczanie Pana o rozwodzie dotyczy w równym stopniu mężczyzn i kobiet (św. Bazyli). Cudzołóstwo świadczy o niepowodzeniu pierwotnych zamierzeń względem małżeństwa (św. Augustyn) Jezus nie był zirytowany przez zwodniczych pytających, którzy mieli nadzieję bardziej na gafę niż odpowiedź (Orygenes).