Czasownik „spoczął” znaczy, że Jezus posiadał Ducha na sposób stały, permanentny. Jan objawia dwie ważne prawdy o Jezusie. Po pierwsze: „On był wcześniej ode mnie” (w. 30) — wyrażenie to wskazuje na boską genealogię Jezusa; po drugie — „On chrzci Duchem Świętym” (w. 33). „Chrzcić w Duchu" nie odnosi się do jednej konkretnej czynności (np. chrztu chrześcijańskiego lub do Pięćdziesiątnicy); wyrażenie to oznacza całą misję Jezusa; to ona właśnie była dla ludzi prawdziwym chrztem w Duchu Świętym. Wielkie wylanie Ducha, zapowiedziane przez proroków (Ez 36,26-29; Jl 3,1-5), dokonało się właśnie w Jezusie i przez Jezusa. I to jest właśnie nowość i oryginalność Janowego świadectwa.
Sens teologiczny chrztu w Jordanie objawia się przede wszystkim w teofanii, która składa się z trzech elementów.

Lectio

w. 10. „Otworzyły się niebiosa”

„Otworzyły się niebiosa”. W Piśmie św. często spotykamy się z tym określeniem przy opisach teofanii. „Otwarcie nieba" jest zwykle formułą wprowadzającą (Iz 64,l; Ez 1,1; Dz 7,56; Ap 4,1; 11,19; 19,11). Aby zrozumieć sens tego wyrażenia, trzeba uwzględnić pojęcie „nieba” w ówczesnym środowisku. „Niebo” oznaczało wszystko to, co jest ponad ziemią, przestrzeń, gdzie żyją i latają ptaki, gdzie mieszczą się chmury. Dlatego też niektóre znaki atmosferyczne, dostrzegalne przez człowieka, jak np. błyskawice, mogą być określone mianem „otwarcia nieba". Następnie „niebo" oznaczało mieszkanie Boga; stamtąd poprzez wizje i cudowne znaki pochodzą objawienia Boże. Między niebem a ziemią istnieje rozdział, który tylko w określonych okolicznościach i z woli Bożej może być usunięty. Uwzględniając te pojęcia, przez „rozdarcie niebios" (Mk 1,10) można rozumieć jakiś błysk światła podobny do błyskawicy, wskazujący na następującą bezpośrednio teofanię. Bóg bowiem — według pojęć biblijnych — „mieszka w światłości nieprzystępnej" (l Tm 6,16), a Syn Jego jest prawdziwym światłem, posłanym na ten świat (J 1,9; 8,12). Wielu jednak ojców Kościoła, teologów i egzegetów uważa „otwarcie nieba" za wizję odbieraną przez Jezusa względnie również i Jana Chrzciciela. Interpretację taką zapoczątkował Orygenes, przyjmowali ją św. Tomasz i św. Hieronim. Należy zwrócić uwagę na jeszcze jedną rzecz; formuła „otworzyły się niebiosa" jest prawie identyczna z formułą użytą przez Ezechiela 1,1: „otworzyły się niebiosa i oglądałem widzenia Boże". Scena ta łączy się z powołaniem prorockim. Można więc powiedzieć, że i nad Jordanem miała miejsce scena powołania; Jezus rozpoczyna oficjalnie swe posłannictwo mesjańskie.

„Duch Święty zstąpił na Niego"

„Duch Święty jak gołębica zstąpił na Niego". W Starym Testamencie Duch Jahwe oznaczał tajemniczą, dynamiczną, nieosobową siłę Bożą. Uważana ona była za stały dar Boży, udzielany określonym osobom ze wzglądu na ich funkcją i powołanie w służbie ludu Bożego (Sdz 6,34; 13,25; 14,6; 15,14; l Sm 11,6), Prorocy przedstawiają Ducha Jahwe jako czynną zasadą życia oraz odnowy moralnej w czasach mesjańskich (Ez 36,23-28; Jr 31,31-34; 32,38). Dlatego właśnie Duch Jahwe z całą pełnią swych darów w sposób specjalny i na stałe spocznie na Mesjaszu - Emmanuelu i uczyni Go przez to idealnym królem (Iz 11,1-5); Ducha Bożego złożył Jahwe również na swego Sługę, Mesjasza, aby ogłosił prawdziwą religię narodom (Iz 42, In). Wreszcie Mesjasz, jako prorok, przeznaczony do tego, by nieść dobrą nowinę ubogim, otrzyma również Ducha Bożego (Iz 61,In). Te ostatnie słowa zastosował do siebie sam Chrystus (Łk 4,17n). Jan Chrzciciel i jego słuchacze, obeznani z tekstami biblijnymi, zstąpienie Ducha Świętego na Chrystusa rozumieli zapewne w sensie mesjańskim i starotestamentowym.
Gołębica, pod której postacią zstąpił Duch, już od pierwszych wieków intrygowała egzegetów. Wielu Ojców tłumaczyło ten tekst dosłownie. Większość jednak utrzymywała, że chodzi tu tylko o postać, kształt gołębicy. Taką właśnie interpretację sugeruje sam tekst. Mateusz, Marek i Jan używają partykuły porównawczej hosei, hos — „jakby gołębica". Wyrażenie Łukasza „w postaci cielesnej" nie przeciwstawia się powyższemu tłumaczeniu; pragnął on bowiem tylko podkreślić, że fakt ten był dostrzegalny i był prawdziwą teofanią, analogiczną do tych, jakie spotyka się w Starym Testamencie.
Dlaczego gołębica symbolizuje tu Ducha Świętego? Jest to jedyny przykład takiej symboliki w Nowym Testamencie. Już od pierwszych wieków wielu ojców Kościoła (Jan Chryzostom, Cyryl Jerozolimski, Tertulian, Ambroży, Hieronim, Augustyn) oraz wielu egzegetów współczesnych sens symboliczny gołębicy wyjaśnia za pomocą porównania jej do gołębicy Noego. Po ustąpieniu wód potopu przyniosła ona Noemu gałązkę oliwną jako znak zakończenia czasu kary (Rdz 8,11), bo była zwiastunką pojednania, pokoju i nowych czasów. Podobnie gołębica nad wodami Jordanu zwiastowała koniec czasu oczekiwania i początek zbawienia. Nie niosła już gałązki oliwnej, lecz wskazywała na samego Zbawcę, który, jako „prawdziwy Noe", uratuje swój lud od zatracenia. Jedyna trudność polega na tym, że gołębica Noego nie była jednak symbolem Ducha Jahwe.
W tradycji żydowskiej, dosyć późnej wprawdzie, istnieje symbolika gołębicy: Duch Jahwe, który „unosił się" nad masą chaotyczną i nad wodami (Rdz 1,2), porównywany był do gołębicy. Nie jest wcale wykluczone, że pogląd ten to echo starożytnej tradycji, która mogła być znana już od czasów Chrystusa. Tradycja ta źródło swoje miała w tym, że bardzo rzadki termin rahaf—- „unosił się" (Rdz 1,2) w Pwt 32,11 odnoszony był do orła, który latał nad gniazdem ze swymi pisklętami. W takiej interpretacji istniałaby wyraźna relacja między pierwszym stworzeniem, opisanym w Księdze Rodzaju, a stworzeniem drugim, czyli nowym, zapoczątkowanym przez Chrystusa. Gołębica zstępująca na Jezusa oznacza więc początek nowego stworzenia: pierwsze stworzenie było pod znakiem Ducha Bożego, który unosił się nad wodami, podobnie i teraz Duch Boży zstępuje na Jezusa i pozostaje na Nim na znak inauguracji nowego stworzenia, którego Mesjasz, napełniony Duchem Świętym, jest fundamentem i twórcą. To nowe stworzenie nie dokonuje się w osobie Mesjasza, lecz realizuje się „nad wodami", dając im moc uświęcającą.

w. 11. „Głos z nieba"

„Głos z nieba". Ukoronowaniem chrztu i teofanii był głos z nieba. W Starym Testamencie „głos", podobnie jak „otwarcie niebios", należał do sceny powołania prorockiego: Ezechiel w chwili swego powołania „usłyszał głos mówiącego" (Ez l ,28). Deutero-Izajasz zaś łączył „głos" z nowym wyzwoleniem i wyjściem ludu Bożego z niewoli babilońskiej do ojczyzny. Głos więc w czasie chrztu Jezusa nawiązywał do sceny powołania. W teologii rabinackiej owych czasów dosyć często jest mowa o „głosach z nieba", które zastępują słowa proroków. Głos z nieba, tzw. bath Qol — „córka głosu", pojmowany był jako echo głosu Bożego, dochodzące z nieba na ziemię w słowie ludzkim. Bath Qol zastępował w Izraelu Ducha Bożego, który znikł wraz z ostatnimi prorokami; ten głos, przychodzący z nieba, brzemienny był zawsze w posłannictwo Boże.
Treść tego głosu — według przekazu synoptyków —jest w istocie swej identyczna: „Ty jesteś Synem moim umiłowanym, w Tobie upodobałem sobie". Czwarta Ewangelia nie podaje brzmienia głosu, lecz świadectwo Chrzciciela: „Ten jest wybrany Boga". W słowach tych nietrudno dostrzec wyraźną aluzję do pierwszej pieśni o Słudze Jahwe: „Oto Sługa mój, którego wspieram. Wybrany mój, w którym upodobała sobie dusza moja" (Iz 42,1). Jakie znaczenie mają te słowa w odniesieniu do Chrystusa? Większość egzegetów utrzymuje, że słowa te, zastosowane do Niego, oznaczają, iż przyjmuje On misję wykonania pełnego programu Sługi; został ochrzczony przede wszystkim ze wzglądu na swe cierpienia i śmierć. Tak właśnie rozumiała ten chrzest epoka apostolska, zastanawiając się refleksyjnie nad późniejszymi słowami Chrystusa o męce i nad samą Jego śmiercią krzyżową. Wyraźne potwierdzenie spotyka się zwłaszcza w dwóch tekstach: Mk 10,38 i Łk 12,50, w których słowo „chrzcić" znaczy tyle, co „umrzeć". A więc wspomniany w tekście Syn to nie polityczny król mesjański, lecz ten, który ma podjąć cierpienia za swój lud. Chrzest zatem w Jordanie zapowiada i przygotowuje chrzest „w śmierci", ustawiając w ten sposób całe życie publiczne Chrystusa między tymi dwoma chrztami.
W momencie chrztu otrzymał Jezus pierwsze i oficjalne potwierdzenie swego powołania jako cierpiącego Sługi. Interpretacja ta jest słuszna, wymaga jednak uzupełnień. W głosie z nieba stosowane są do Jezusa słowa z pierwszej pieśni (42, l n), w której nie ma jeszcze wzmianki o cierpieniach Sługi. Słowa te odniesione zostały do Niego nie z racji oczekujących Go cierpień i śmierci, lecz ze względu na misję prorocką. Sługa bowiem występuje w pierwszej pieśni jako prorok-nauczyciel (jeszcze nie ma wyraźnej aluzji do cierpień). Słowa te, odniesione do Chrystusa, przedstawiaj ą Go więc przede wszystkim jako nauczyciela-proroka, pośrednio jednak czynią również aluzję do cierpień Sługi, opisanych w rozdz. 53 Deutero-Izajasza. Wyraźnym potwierdzeniem takiej interpretacji są słowa Jana Chrzciciela, wypowiedziane z okazji chrztu: „Oto Baranek Boży, oto Ten, który gładzi grzech świata" (J 1,29). Słowa te czynią wyraźną aluzję do postaci Sługi Jahwe, opisanej w Iz 53, a szczególnie 53,7. Słowa Jana są doskonałym streszczeniem i syntezą całej pieśni o cierpiącym Słudze. Dlatego też w wyrażeniu Jana Chrzciciela można dostrzec wyraźną aluzję do cierpień Mesjasza, przynajmniej w sensie wzgardy i zapoznania, które musi podjąć.
Szczególne jednak znaczenie w zrozumieniu całej głębi teologicznej „głosu z nieba" mają pierwsze słowa tego głosu: „Ty jesteś Synem moim umiłowanym". Nie są one wyraźnym cytatem, ale nawiązują do Ps 2,7: „Powiedział do mnie: «Tyś Synem moim, Ja Ciebie dziś zrodziłem»". Treścią tego psalmu jest intronizacja króla mesjańskiego i jego powszechne panowanie nad narodami. Odniesienie tych słów do Chrystusa jest jakby pieczęcią Ojca na mesjańskiej działalności Syna. Przymiotnik „umiłowany" (agapetos) pogłębia jeszcze sens teologiczny tej deklaracji. Przymiotnik ten tak w grece świeckiej, jak i biblijnej ma podwójne znaczenie: przede wszystkim znaczy tyle, co „umiłowany, godny miłości, drogi" (Ps 83,2; Jr 38,20; Za 13,6), następnie zaś używany jest często jako synonim „jedynego". W tym właśnie znaczeniu przymiotnik ten zastosował do siebie sam Chrystus w przypowieści o przewrotnych dzierżawcach (Łk 20,9-19; Mk 12,12). Przymiotnik agapetos w tym ostatnim znaczeniu jest prawie jednoznaczny z Janowym monogenes —jednorodzony (1,4.19). Zastąpienie więc terminu pais (sługa) (Iz 42,1) słowem hyios (syn) i określenie go mianem agapetos ma podstawowe znaczenie dla zrozumienia treści głosu: Ten, który przyjmuje misję Sługi, jest jedynym Synem Ojca. W ten sposób sam tekst wprowadza nas w kontekst trynitarny, stwierdzając bóstwo Chrystusa. Te same słowa Ps 2 będą później używane na określenie tego bóstwa (Dz 13,33; Hbr l ,5).
Opis ten nawiązuje do teofanii Starego Testamentu, która przedstawia przyjście Jahwe z chwałą i mocą. Teofania nad Jordanem ujęta została według wzorów starotestamentowych i judaistycznych. Nie ma potrzeby utrzymywać, że po wyjściu Jezusa z wody rozległ się w ciszy pustyni głos podobny do głosu ludzkiego. W Ewangeliach bowiem „słyszenie głosu Bożego" łączy się ze szczególnym rodzajem literackim, który w sposób konkretny i obrazowy przedstawia zjawiska duchowe, nadprzyrodzone, tajemnicze. W momencie chrztu i zstąpienia Ducha Świętego na Jezusa świadkowie tego faktu otrzymali światło Boże i pojęli, że w Jezusie realizuje się zapowiedź proroka (Iz 11,2; 42,1; 61, l). To zrozumienie pod wpływem światła Bożego opisały Ewangelie za pomocą obrazu „głosu z nieba". Taki sposób wyrażania się znany był również w środowisku palestyńskim.

Meditatio/contemplatio