W projekcie „Słowo blisko Ciebie” przyszedł czas na lekturę Listów do Koryntian.
Autorem pierwszego listu skierowanego do chrześcijan mieszkających w Koryncie jest Paweł, który prowadził działalność misyjną w tym mieście przez półtora roku podczas swojej drugiej podróży misyjnej, w latach 51-52 (Dz 18,1-18). Miejscem powstania pisma jest Efez, gdzie apostoł zatrzymał się podczas kolejnej podróży misyjnej. Datować je należy najprawdopodobniej na rok 55. Zarówno autorstwo Pawła, jak i jedność literacka listu nie budzą dziś poważnych wątpliwości. Jest to drugie z kolei pismo Pawła wysłane do chrześcijan korynckich (5,9.11). Pierwsze nie zachowało się do dziś.
Kilka lat po opuszczeniu przez Pawła Koryntu dotarły do niego pogłoski (1,11; 16,17) o podziałach w gminie (1,11-2), o nadużyciach moralnych (grzech kazirodztwa: 5,1; szukanie sprawiedliwości przed trybunałami pogańskimi: 6,6; zgorszenie spowodowane spożywaniem pokarmów ofiarowanych bożkom: 10,27-28; niegodne przyjmowanie Eucharystii: 10,16-17; niewłaściwe korzystanie z darów charyzmatycznych: 14,23) oraz o zniekształconym nauczaniu (niewiara w zmartwychwstanie: 15,12). List jest bezpośrednią interwencją na zaistniałą sytuację. Paweł pisze go w celu zaprowadzenia porządku we wspólnocie oraz wyjaśnienia zagadnień, co do których Koryntianie mieli wątpliwości (7,1.25).
Styl listu jest żywy, polemiczny, niekiedy rygorystyczny. Wynika to zapewne z troski o uporządkowanie przekonań religijnych i życia moralnego poszczególnych wiernych, jak i całej wspólnoty, za którą Paweł – jako jej założyciel – czuje się odpowiedzialny. Koryntianie są jeszcze niedojrzali w wierze (3,1). W ich postępowaniu wciąż widać wpływy kultury pogańskiej. Pogańscy mieszkańcy dużego portowego miasta, jednego z największych ośrodków handlowych starożytnego świata, oddawali się niemoralności kultycznej i przywiązani byli do bardzo wyrazistych form religijności, zwłaszcza podczas procesji ku czci bóstw czy uczt sakralnych. Paweł potępia ślady takiego stylu życia, które przejawiają się w rozwiązłości niektórych członków wspólnoty, zbytnim przywiązaniu do charyzmatów czy nadużyciach podczas Eucharystii.
Choć list nie stanowi systematycznego wykładu teologii chrześcijańskiej, zawiera jednak wiele wątków dotykających zagadnień chrystologii, pneumatologii, eklezjologii, eschatologii i etyki. W centrum teologii apostoła stoi oczywiście sam Chrystus, który odmienił jego życie pod bramami Damaszku (Dz 9). To On przedstawiony jest w liście jako Pan, Mesjasz (Chrystus), „moc Boża i mądrość Boża” (1,24). Duch Święty to zasada jedności Kościoła. Udziela On wiernym swoich darów, by mogli służyć wspólnocie „godnie i w należytym porządku” (14,40). Od niego pochodzi prawdziwa mądrość, która przewyższa mądrość tego świata: jest to mądrość Chrystusowego krzyża (2,4.10). Największym darem Ducha Świętego jest miłość, której apostoł poświęca przepiękny hymn (rozdz. 13). Jest ważniejsza niż wszelkie, nawet najbardziej spektakularne charyzmaty, jak dar języków czy proroctwa. Mówiąc o Kościele, Paweł przedstawia go jako Ciało Chrystusa, rolę uprawną i budowlę Bożą. Sami chrześcijanie są świątynią Boga, a jako członkowie jednego Ciała, którego głową jest Chrystus, winni troszczyć się o siebie nawzajem. Co do rzeczy ostatecznych, apostoł porusza kwestię zmartwychwstania wierzących, którego gwarantem jest zmartwychwstanie samego Chrystusa oraz zagadnienie paruzji. Wśród zagadnień dotyczących moralności wymienić można następujące kwestie: etyka seksualna, małżeństwo, dziewictwo i wdowieństwo, niewolnictwo oraz wolność chrześcijanina. Można tu dodać także kwestię zbiórki na rzecz wspólnoty w Jerozolimie oraz katalogi wad.
List jest świadectwem wartości tradycji przekazu wiary, bardzo pielęgnowanej w młodym jeszcze Kościele. Paweł przekazuje Koryntianom to, co sam otrzymał od apostołów. O skrupulatnym pielęgnowaniu tradycji świadczy zapis słów ustanowienia Eucharystii (11,23-25) oraz przekaz mówiący o chrystofaniach, czyli ukazywaniu się Chrystusa zmartwychwstałego (15,3-7).
Wielowątkowość listu sprowadza się zasadniczo do potrzeb duszpasterskich, dla których Paweł wskazuje konkretne rozwiązania, i zagadnień dogmatycznych, które należało wyjaśnić adresatom. Zarówno porady pastoralne, jak i wątki dogmatyczne mają w tle nauczanie Chrystusa i wynikające z niego implikacje.
W czasie pomiędzy wysłaniem pierwszego i drugiego kanonicznego listu do mieszkańców Koryntu, Paweł wysłał jeszcze jeden list do gminy, list, który zwykło się określać „listem we łzach”. Nazwa zaczerpnięta została ze stwierdzenia: „Pisałem bowiem do was będąc w wielkiej rozterce i ucisku serca, wśród wielu łez, nie po to, aby was zasmucić, lecz żebyście wiedzieli, jak tym bardziej was miłuję” (2 Kor 2, 4). W historii egzegezy przez długi czas utrzymywała się teza, podtrzymywana przez niektórych biblistów po dziś dzień, że rozdziały 10 – 13 2 Kor stanowią ów list we łzach.
Po liście we łzach do Koryntu udał się Tytus jako wysłannik Pawła, by załagodzić trudną sytuację w gminie. W tym czasie Paweł wyjechał z Efezu, w konsekwencji czego Tytus nie zastał go w Triadzie (2 Kor 2, 12), ale w Macedonii, gdzie przedstawił mu relację ze swej misji. Okazuje się, że Koryntianie zastosowali się do wskazań Pawła (2 Kor 7, 2-16), karząc jednocześnie tego, który znieważył apostoła. Kara wydawała się samemu Pawłowi zbyt surowa, dlatego prosił o jej złagodzenie: „Niech już takiemu wystarczy kara wymierzona przez większość z was. Raczej wypada teraz wybaczyć mu i podtrzymać go na duchu, aby nie popadł ów człowiek w rozpaczliwy smutek” (2 Kor 2, 6-7). Pomimo tego, że apostoł stawia się za tym, który go obraził, przeciwnicy Pawła wciąż pozostawali aktywni w gminie. Zarzucali mu zmienność w postępowaniu, brak realizacji zamierzonych projektów i nieprawne ich zdaniem zaliczanie siebie do grona apostołów. Paweł nie mógł i nie chciał zarzutów tych pozostawić bez odpowiedzi, stąd właśnie konieczność napisania następnego, czwartego z kolei, a drugiego w porządku kanonicznym listu do Koryntian. Innym powodem powstania listu była zapowiedź kolejnych odwiedzin w mieście, po podróży po Macedonii. 2 Kor wizytę tę przygotowuje.
Celem właściwego ustalenia miejsca i daty powstania drugiego kanonicznego listu do mieszkańców gminy korynckiej, należy najpierw zająć się jednością literacką listu. Oprócz 2 Kor 10 – 13, największe kontrowersje w tym względzie budzą 2, 14 – 7, 4 z wyłączeniem 6, 14 – 7, 1; oraz 8 – 9. Po dokładnych analizach tych fragmentów dochodzi się do wniosku, że największe wątpliwości co do pierwotnej jedności listu budzą 2 Kor 6, 14 – 7, 1; 2 Kor 9, 1-15 i 2 Kor 10-13. Najwięcej racji przemawia za tym, że Paweł napisał 2 Kor w roku 55, a więc w tym samym roku co 1Kor; jest to jednocześnie rok opuszczenia Efezu przez apostoła. Zimę tego roku Paweł spędził w Koryncie, więc list musiał być wysłany wcześniej. Nawet przy zakwestionowaniu jedności literackiej 2 Kor należy uznać, że wszystkie części 2 Kor powstały w 55 roku.
