POTĘGA BIBLII (CZĘŚĆ 6.): POLSKIE PRZEKŁADY BIBLII

(opublikowano: "Nowy Łowiczanin" nr 7 [13. lutego 2020], s . 19)

Biblia jest najczęściej tłumaczonym dziełem literackim na świecie i to wielokrotnie na poszczególne języki. To zdumiewające, zestawiając ten fakt z przekładami takich arcydzieł jak eposy Homera, dramaty Szekspira, powieści Dostojewskiego czy Manna albo poezja Eliota. W wymienionych przykładach na ogół funkcjonuje jeden, góra dwa przekłady. W przypadku Biblii osobnych tłumaczeń jest kilka, a nawet kilkanaście.

Najbardziej znanym przekładem Biblii na nasz język jest Biblia Tysiąclecia. Jej nazwa wiąże się z inicjatywą biblistów polskich, mającą na celu przygotowanie nowego przekładu na Tysiąclecie chrztu Polski. Ta myśl zrodziła się już w 1939 r. Po mimo wojny i czasów komunistycznych dzieło zostało ukończone. Wydanie Biblii Tysiąclecia, będącej dziełem polskich biblistów, zbiegło się z inicjatywą Soboru Watykańskiego II, który wyrażał zachętę do wprowadzania języków narodowych do liturgii, w tym czytanie Pisma Świętego, w celu lepszego rozumienia przez wiernych. Ten przekład jest czytany w liturgii Kościoła.

Jest jednak wiele innych przekładów Biblii. Sięgając do dawnych czasów należy wymienić:
(1) Biblia Królowej Zofii (połowa XV w.). Jest to przekład z Wulgaty wydany w dwu tomach na polecenie Zofii Holsztańskiej, ostatniej żony króla Władysława Jagiełły.
(2) Biblia Leopolity (1561) – pierwsze drukowane wydanie Pisma Świętego. Przekład dokonany z Wulgaty, a dedykowany królowi Zygmuntowi Augustowi.
(3) Biblia Jakuba Wujka (1599) – przekład całej Biblii z Wulgaty, jednak z uwzględnieniem tekstu greckiego. Dodano tutaj wyjaśnienia i streszczenia ksiąg biblijnych. Jest to przykład pięknej polszczyzny z okresu Renesansu.
(4) Biblia Gdańska (1632) – przekład z języków oryginalnych przygotowany przez i dla protestantów.
(5) Biblia Poznańska (1975) – katolicki przekład z obszernymi i cennymi komentarzami.
(6) Biblia Warszawsko-Praska (1997) – dzieło przetłumaczone z języków oryginalnych przez bpa Kazimierza Romaniuka.
(7) Biblia Paulistów (2008) – przekład z języków oryginalnych z obszernymi wstępami, komentarzami i przypisami.
(8) Biblia Ekumeniczna (2016) – przekład przygotowany przez ekumeniczny zespół tłumaczy.
(9) Biblia Pierwszego Kościoła (2016) – oryginalne zestawienie przekładu Starego Testamentu na podstawie Septuaginty oraz literalnego tłumaczenia Nowego Testamentu.

Wielu polskich poetów także tłumaczyło teksty biblijne, zwłaszcza Księgę Psalmów i inne teksty poetyckie: Rej, Kochanowski, Staff, Brandstaetter, Miłosz. Ponadto są również wydania interlinearne, tzn. pod tekstem oryginalnym (czyli hebrajskim, aramejskim, greckim) jest podpisany polski przekład, oraz tłumaczenia wydawane w ramach serii komentarzy naukowych (np. Biblia Lubelska, Nowy Komentarz Biblijny).

Obecnie jest przygotowywana gruntowana rewizja Biblii Tysiąclecia jako jej 6. wydanie.

ks. Mariusz Szmajdziński